Tum dunyayi etkisi altina alan Korona virusunun en cok etkiledigi yerlerden biri olan New York City'de bulunmaktayim. New York demedim cunku New York buyuk bir eyalet. Bu eyaletin New York City sehri ise is merkezlerinin en cok bulundugu ve en cok turist alan yeri. Benim bulundugum yer, yine Manhattan (Upper Manhattan), fakat filmlerde gordugumuz, genellikle gelir durumu daha iyi olan kesimin yasadigi, en cok turist alan ikonik sembollerin yer aldigi (Central Park,Times Meydani, Empire State Binasi gibi) Manhattan'in merkezi sayilan orta ve alt bolgelerinden(Midtown, Lower Manhattan) biraz uzak. Ben ve ailem de bugunlerde korona virusu salgini sebebiyle marketlerde ve online websitesi alisverislerinde dahi stoklarda yasanan sorunlardan elbette etkilendik. Yiyecek konusunda cok sukur ki pek sikinti yok. Biten urunler birkac gun icinde bazen bol miktarda olmasa da, yine de raflarda yerini aliyor.Ilk gunlerde, ornegin bizim en cok gittigimiz bir supermarkette ekmek, makarna, tuvalet kagidi, kagit havlu, pecete, mendil reyonlari tamamen bosalmisti. Daha sonraki gunlerde, unlu markalarin disinda marketin kendi markasi olan benzer urunlerle raflar yeniden dolmaya basladi. Neyse ki, bazi yerel marketlerde, ozellikle ismi pek duyulmamis, zincir marketlerden soz etmiyorum, bazen tesadufen zor bulunan urunlere rastlayabiliyoruz. Asiri stok yapma durumumuz olmadi. Hem ihtiyacimiz kadar aldik hem de burada yasayan cogu kisinin bildigi gibi apartman daireleri oldukca kucuk. Hatta ogrencilerin ve bekarlarin yasadigi minicik hucre gibi apartman daireleri bile var. Bazi insanlar, ozellikle genc ve bekarlar is imkanlarinin daha cok oldugu buyuk sehirde yasamak ama ayni zamanda asiri yuksek kira ve aidatlardan kacinmak icin bu sekilde yasamayi tercih ediyor. Biz de cekirdek ailemizle birlikte bir apartman dairesinde, ozellikler is durumu sebebiyle, buyuk sehrin getirdigi olumlu ve olumsuz yanlari bilsek de yasamimizi surdurmeye calisiyoruz.
Korona virusuyle ilgili haberleri ben de takip ediyorum. Burada tamamiyle sokaga cikma yasagi yok; bence olmasi pek de mumkun degil. Evlerinde ya da apartman binalarinin alt katlarinda camasir makinesi olmayan insanlar camasirhanelere(laundramat) gidiyorlar burada. Bu insanlarin durumunu da dusunmek gerek. Restoranlar kapali ama restoranlardan siparis alma ya da eve siparis etme secenekleri hala var. Bu da yerel ekonomiyi biraz da olsa ayakta tutmaya yardimci oluyor. Normal hayatlarinda da zaten insanlarin cogu evde dogru durust yemek yapmiyorlar. Benim gozlemledigim kadariyla basit ve cabuk yiyeceklerle idare ediyorlar. Turk yemekleri gibi ozenli ve lezzetli yemek hazirlayan pek nadir, neredeyse hic yok. Belki bazen mutfakta eglence olsun diye pasta kek pisiriyorlar. En azindan ben cok detayli yemek yapanlari pek duymadim. Bu konuyu ayri bir yazida anlatabilirim. Market alisverisine gelince, ilk basta kimisi buyuk kimisi biraz daha kucuk capli websitelerinden ya da telefon uygulamalarindan temel gida ve diger ihtiyaclarimizi karsilayabiliyorduk. Fakat su an icin en erken siparis teslimat tarih ve saat araliklarini haftalarca sonraya veriyorlar. Dolayisiyla, ben ya da esim onlemlerimizi alip disari cikip en yakin marketlere yuruyerek, metro kullanmadan giderek ihtiyaclarimizi satin aliyoruz. Eve geldigimizde de ellerimizi iyice yikayip temizlenip hayatimiza devam ediyoruz. Tabii ki, Turkiye ve Amerika'daki yasam sartlari sadece ekonomik degil sosyal ve kulturel olarak da ayni degil. Ama bu korona salgini herkesi olumsuz yonde etkiledi. Ailemle uzaktan konustugumda da bu farki anlayabiliyorum. Endiselenmelerini istemiyorum. Cunku su da bilinen bir gercek ki stres ve panik de her turlu salgin kadar hizli yayiliyor. Ayrica, buyuk sehirlerden uzak banliyolerde(suburbia) yasayanlarin, yer ve maddi durumlari musait olanlarin garajlarini veya kocaman iki katli cok odali klasik Amerikan evlerindeki fazladan bir odayi ya da bodrum veya garajlarini, ihtiyaci olan ya da olmayan bilimum her seyi satin alarak stok yaptiklarini(hoarding) duydum. Bu cok bencilce. Gercekten ihtiyaci olup da bulamayanlari dusununce insan cok uzuluyor dogrusu.
Bilenler bilir, muayene icin Amerika'da hastaneye degil, randevu alinip doktor ofislerine gidilir.Ancak ameliyat gibi buyuk operasyonlar hastane ortaminda gerceklestirilir.Cok iyi bilinen doktorlarda randevu en erken iki hafta hatta daha sonrasina bile verilebilir.(Bu arada yirmilik disim icin aylar oncesinden mart ayinin son gunu icin agiz cerrahi disciden aldigim randevumun,son yasanan korona virusu olaylari dolayisiyla mayis ayina ertelendigini telefonla bildirdiler.Baska doktor arayarak iyice zaman kaybetmemek icin yeni randevu tarihini onaylamak zorunda kaldim.) Beni en cok sasirtan ise gectigimiz gunlerde, su an yaklasik bir bucuk yasinda bebegimde oksuruk ve hafif ates sebebiyle cabucak gostermek icin randevu gerektirmeyen bize yakin bi aile sagligi merkezine(urgent care deniliyor) goturdugumuzde, degil korona virus testini yapmayi dogru durust bir ilac tavsiyesi bile verilmeden eve gonderilmemiz oldu. Yasi kucuk oldugu icin steroidli ilaclar, bir nevi astim ilaclari verilmesinin dogru olmadigi soylendi. Cocuklar icin Tylenol denilen ates dusurucu verebilecegimiz soylendi. Kisacasi sanki soguk alginligi geciriyormus gibi davranip bagisikligi kuvettli tutmaya calismanin onemli oldugu, virusun de dogrudan kesin cozum bir ilaci olmadigi ifade edildi. Doktora Corona olabilir mi, diye sordugumda, var da diyemem yok da diyemem test yapmadan demekle birlikte, test yazamayacagini soyledi. Neden diye sordugumda ise doktor, ellerinde yeterince test bulunmadigini, gunde en fazla 3 tane test yapma hakkinin oldugunu, onlari da zaturre belirtisiyle gelen yetiskin kisilerde coktan kullanmis oldugunu soyledi. Ben buna acikcasi inanmadim. Cunku o kadar ciddi belirtileri olan kisilerin zaten aile sagligi degil acile gitmeleri gerekirdi. Sunu da ayrica belirtmem gerek ki,Amerika'da yasayanlar bilir, burada hemen acile gitmek her zaman mantikli bir secenek degil. Acillerde saatlerce (birkac yil once geceleyin gitmek zorunda oldugumda tam 5 saat bekledigimi biliyorum) pek cok hastayla sira beklemenin yaninda, ozel sigortaniz olsa bile acile gittiginiz icin binlerce dolarlik saglik faturasi evinize postalaninca soke olabilir maddi olarak odemekte sikinti cekebilirsiniz. Ancak cok ciddi, hayati tehlikesi olan durumlarda acile gidilmesi son secenek. Kisacasi Turkiye'deki gibi supheli belirtileri olan herkesin doktora gittiklerinde korona testi yaptirma durumu burda maalesef yok. Kendi yasadigim daha baska deneyimlerden sonra Turkiye'de saglik sektorunun Amerika'dan pek cok alanda daha iyi oldugunu soyleyebilirim. (Bununla ilgili bir yazi da ileride kaleme almak aklimdan gecmiyor degil.) Testin sinirli sayida oldugu, isteyen herkese yapilamayacagi ve pahali oldugu soyleniyordu. Bunun sebebi burada yaklasan secim dolayisiyla siyasal olarak etkilenmemek olabilir diye dusunuyorum. Sonucta herkes gazete, televizyon, internet gibi medya organlarindaki rakamlara dikkat ediyor. Belki herkese corona testi yapilsa sonucu pozitif cikan kisi sayisi belki tahmin edilenden cok daha fazla olacak ve halk galeyana gelecek diye kimseyi panik yaptirmak istemediklerinden boyle davraniyor olabilirler. Su gunlerde doktorunuz yazdigi takdirde ucretsiz test yapilabilecegi soyleniyor. Acikcasi hangi doktor bu testi yaziyor, ben sahsen pek inanmiyorum. Daha onceden gittigim doktorlar ve bagli olduklari saglik gruplari, su an tasindigimiz eyalette olan cocuk doktorumuz, gittigimiz aile sagligi merkezi (urgent care) email ve posta yoluyla artik yalnizca video ya da telefon yoluyla hasta bakacaklarini ilettiler. Yani yuzyuze muayehane ortaminda istesek de onlara gidemeyecegiz.Belki cok nadir de olsa, yillardir gidilen aile hekimi(primary care physician) yaziyordur. Biz zaten Manhattan'a yeni tasindigimiz icin arastirma yapip duzenli gidebilecegimiz iyi bir doktor henuz bulamamistik. Dedigim gibi, bugunlerde de burada doktorlar rutin hasta kabul etmiyorlar. Ancak uzaktan video telefon yoluyla doktor gorusmesi saglaniyor. Zaten kritik durumda olanlar acile gitmek zorunda. Yuce Yaradan mecbur birakmasin.
Yukarida da anlattiklarim benim deneyim ve gozlemlerim. Amerika'da da ozellikle cok siddetli etkilerini gostermeye baslayan Korona virusu salginina karsi en onemli cozum, zorunlu olmadikca disari cikmamak, evde kalmak. Diliyorum bir an once bu virus salgini biter ve sadece Amerika degil tum dunya normal saglikli guzel gunlerine doner.
Blog yazimi okudugunuz icin tesekkurler.
Sizin korona virus salginiyla ilgili yorumlariniz, deneyim ve gozlemleriniz neler? Alt kisimdaki yorum bolumune yorum yazabilir, blogumdaki iletisim formunu kullanabilir ya da Instagram'dan dusunce ve onerilerinizi bana iletebilirsiniz. Instagram adim: Benamerikadabebegimibuyuturken
Dilerseniz, sayfanin sag ust kosesindeki kutucuga email adresinizi yazarak bloguma uye olabilir, yeni yazim yayinlandiginda haberdar olabilirsiniz.
Bir sonraki blog yazimda gorusmek uzere,
